«بازار کتاب» متولد شد/ شارژ مجدد یارانه بر روی کد ملی هر ایرانی

۱۸ آبان ۱۴۰۲ ۰۸:۵۲:۴۲ ب.ظ

ارتقای سامانه خرید از کتابفروشی ها با ساختار جدید باعث تولد «بازار کتاب» شد که می‌تواند اتفاقات مهمی را در چرخه توزیع کتاب رقم بزند و به عنوان یک پایگاه پایدار فرهنگی و اقتصادی، رابط مناسبی بین ناشران و پخش‌کنندگان کتاب باشد و آرام آرام امنیت شغلی و جذابیت شغل کتابفروشی را به دنبال بیاورد.

به گزارش روابط عمومی معاونت امور فرهنگی به نقل از روابط عمومی خانه کتاب و ادبیات ایران، زنجیره عرضه کتاب بعد از انتشار، یکی از چالش‌های اساسی صنعت نشر و ناشران بوده و هست به نحوی که برخی بر این عقیده‌اند با توجه به ساختار توزیع، نیازمند اقداماتی برای کامل شدن به عنوان صنعت است. دیدگاهی که می‌توان با آن مخالفت کرد، اما نمی‌توان آن را نادیده گرفت؛ چرا که نسبت فراوانی کتابفروشی‌ها با تولید ناشران در نقاط مختلف کشور چندان برابر نیست. شاید یک دلیل برای این نابرابری، عدم تثبیت فروشگاه کتاب به عنوان مجموعه کسب و کار پرسود برای فعالان عرصه اقتصاد باشد.

نکته مهم دیگر این است که صنف کتابفروشی برای تامین کالای خود برای عرضه به مخاطبان نیازمند تعامل با شرکت‌های پخش و توزیع کتاب است و برخی از تحلیل‌گران صنعت نشر ایران بر این عقیده‌اند که معدود فعالان این عرصه به شیوه‌های سنتی عمل کرده و هنوز جایگاه مشخص و تثبیت شده‌ای در مرز میان دو حوزه فرهنگ و اقتصاد ندارند.

پوشش دادن این چالش دغدغه عرصه فرهنگ بوده است. با توجه به سیاست‌های کلی کشور، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی باید به بهبود زیرساخت‌های اکوسیستم برای فعالیت و عملکرد بهتر فعالان بپردازد. به همین دلیل بعضی ایده‌ها برای حل موقتی این مشکل اجرایی شدند تا از طریق فرهنگسازی درست، کتابفروشی عنوان یک بنگاه پرسود اقتصادی را از آن خود کند.

پس از گذشت یکسال از فعالیت «سامانه خرید از کتابفروشی»، گروه‌های فنی و محتوایی با مطالعه ساختار و دستاوردها و همچنین پیشنهادهای کارشناسانه اهل فن و فعالان عرصه نشر و همچنین نظرات مخاطبان و خریداران، اشکالات این سامانه را بررسی و رفع کرده و نقاط قوت آن را نیز ارتقا دادند.

اکنون ساختار تحول یافته «سامانه خرید از کتابفروشی» با عنوان جدید «بازار کتاب» به آدرس bazarketab.ir در دسترس علاقه‌مندان به این موضوع قرار دارد.

درباره دلایل گذر از سامانه خرید از کتابفروشی و تولد «بازار کتاب» باید گفت: توسعه چرخه توزیع کتاب  و صنعت نشر ایران همواره یکی از دغدغه‌های فرهنگی کشور بوده است. «توسعه مطلوب چرخه توزیع» یعنی اینکه کتاب به راحتی به دست تمامی مخاطبانش در هر نقطه‌ای از کشور برسد. به دلایلی مختلفی شغل کتابفروشی هنوز در ساختار اقتصادی کشور تثبیت نشده، پس باید با پوشش دادن این خلا پرداخت. در گذشته برای پوشش این خلا، طرح‌ها و ایده‌های متعددی اجرا شد که همگی آنها به طور طبیعی موقتی بودند و نقش «مُسکن» را داشتند. پوشش این خلا که طبیعتا توسعه کتابفروشی‌های فیزیکی را در پی دارد، باید پیگیری شود اما با مانع مهم محدودیت منابع مالی روبروست.

مدیریت فرهنگی وظیفه فراهم کردن زیرساخت‌ها و تسهیل شرایط ورود فعالان به این عرصه است. به همین دلیل باید شغل یا بنگاهی اقتصادی به نام کتابفروشی‌ را برای فعالان عرصه اقتصاد، جذاب کند.

مدیریت فرهنگ وظیفه مهمی به نام توزیع یارانه را برعهده دارد. بهترین جایگاه برای توزیع منابع حمایتی، هم بر اساس عدالت و هم بر اساس نگاه آینده‌پژوهانه، حلقه آخر زنجیره توزیع است. یعنی یارانه‌ها باید به خرید کتاب توسط مردم اختصاص پیدا کند.

برای توسعه بازار کتاب باید طرح‌هایی باثبات را به مرحله اجرا درآورد، همچنین باید به صورت موازی ایده‌ای اجرایی شود تا هم بتواند شغل کتابفروشی را جذاب و پایدار کند و هم بتواند تا زمان توسعه کتابفروشی‌های فیزیکی به راحتی کتاب‌ها را در دسترس همه ایرانیان قرار دهد و در نهایت و پس از توسعه چرخه توزیع نیز بدون مصرف نماند و بتواند به ایفای نقش خود در کنار کتابفروشی‌های فیزیکی ادامه دهد.

سامانه خرید از کتابفروشی‌ها با این اهداف، سال گذشته راه‌اندازی شد. این سامانه  نسبتا توانست جای خود را میان خریداران و مخاطبان کتاب باز کند و مخاطبان می‌توانستند از طریق این سامانه از موجودی قفسه‌های همه کتابفروشی‌های ایران باخبر شوند. با رصد مداوم در یک سال، به مرور ایرادات فنی این سامانه خود را نشان داد. همچنین اطلاعات و داده‌های مفیدی نیز از فعالیت آن بدست آمد و کارشناسان و متخصصان فن برخی از اشکالات را یافته و متذکر شدند. به همین دلیل:

ضرورت ارتقای فنی این سامانه با دو دستورکار پیش آمد؛

نخست: تقویت هرچه بیشتر اقتصادی بودن کار برای کتابفروشی‌ها 

دوم: آسان‌تر کردن دریافت خدمات برای کاربران و مخاطبان

  «بازار کتاب» به این شرح ارتقا یافته است: ارتقای رابط کاربری، بهبود و ارتقای سرعت جست‌وجوی کتاب‌ها با تفکیک اقلام اطلاعات اصلی مثل ناشر، پدیدآور، موضوع و فروشگاه، تحلیل سبد خرید مخاطبان، امکان خرید و تخصیص یارانه برای هموطنان زیر ۱۸ سال، امکان دریافت یارانه خانوادگی برای خرید کتاب، امکان ثبت درخواست‌های ناشران برای دریافت حمایت‌های نهادهای فرهنگی، امکان درج امتیاز به فروشندگان توسط مخاطبان، امکان هدیه دادن مبالغ خرید کتاب به دیگران از طریق پروفایل کاربر و در ادامه پیشنهاد کتاب‌های جدید به خریداران توسط هوش مصنوعی و... از امتیازات بازار کتاب است.

 به عنوان مثال دقت موتور جست‌وجو ارتقا یافته که با ثبت یک کلمه از نام نویسنده، ناشر یا نام کتاب، مخاطب را سریعتر و دقیقتر به هدف خود برساند.

همه داده‌های «سامانه خرید از کتابفروشی» و همه امکانات، امتیازها و اطلاعاتی را که کاربران در سامانه خرید داشتند به «بازار کتاب» منتقل شده است. همچنین به مناسبت شروع فعالیت «بازار کتاب» با ساختار جدید، میزان یارانه‌های تخصیص یافته به هر فرد دوباره شارژ شده است. به عبارتی حتی اگر خریداران تاکنون همه مقدار یارانه تخصیص یافته به خود را در سامانه پیشین هزینه کرده باشند، بازهم به همان میزان مصوب در سامانه، یارانه جدیدی برای خرید از «بازار کتاب» به آن‌ها اختصاص پیدا می‌کند.